دکتر شفیعی:منحنی بیکاری به فارغ‌التحصیلان دکتری رسیده است.
آموزش عالی در سال‌های اخیر به لحاظ کمی چنان گسترش یافته که امروز با چالش تعداد زیادی صندلی‌های خالی در دانشگاه‌ها مواجه است، اما به دلیل نبود ظرفیت‌های لازم و فرصت‌های شغلی در بخش‌های مختلف تولیدی، صنعتی و تحقیقاتی برای فارغ التحصیلان از توسعه آموزش عالی به عنوان توسعه نامتوازن یاد می‌کنند.
دکتر مسعود شفیعی، رئیس دانشگاه فنی و حرفهای در گفتگو با خبرنگار ما با بیان این مطلب افزود: معضل بیکاری خیل عظیمی از دانش‌آموختگان و مهاجرت نخبگان از جمله مهم‌ترین پیامدهای این توسعه نامتوازن است. اکنون مسأله مهارت‌آموزی و رفع نیازهای بازار کار از اولویت‌های اصلی وزارت علوم برای ساماندهی رشته‌های دانشگاهی است. وی با برشمردن یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان گفت: انتقال یا خرید فن‌آوری از کشورهای پیشرفته بدون فراگیری دانش‌های صنعتی و تحقیقاتی لازم باعث شده تا صنعت به دلیل عقب‌ماندگی توان جذب فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به‌ویژه دانش‌آموختگان دانشگاه‌های تراز اول را نداشته باشد.
وی با تأکید بر اینکه کشورهای توسعه یافته به مقوله ارتباط صنعت و دانشگاه توجه خاص دارند، افزود: برخی از کشورهای اروپایی مانند آلمان دانشجویانی را تربیت می‌کنند که ضمن درس خواندن توانایی ورود به صنعت و آمادگی شغلی را هم داشته باشند و در برخی کشورها هم مانند آمریکا، نیروها در سطح کلان تربیت می‌شوند و پس از آن شرکت‌های صنعتی و تولیدی با جذب و آموزش فارغ‌التحصیلان در یک دوره زمانی آنان را وارد چرخه اشتغال می‌کنند، اما در کشور ما هیچ یک از این مدل‌ها اجرا نمی‌شود.
دکتر شفیعی تصریح کرد: در دانشگاه‌های ما که عمدتاً عرضه محور هستند مبنای کار به این شکل است که علوم به صورت بنیادی تدریس می‌شود و دانشجویان تئوری‌های لازم را می‌آموزند، در نتیجه صنعت، با فارغ‌التحصیلانی مواجه است که مهارت‌های لازم برای کار را ندارند. بنابراین نمی‌توانند آنان را جذب کنند. وی ادامه داد: این چرخه معیوب باعث شده تا فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها کمتر جذب بازار کار شوند و همچنان ادامه تحصیل دهند و دنبال مدرک‌گرایی باشند، متأسفانه بر اثر گسترش کمی تحصیلات تکمیلی هرم نیروی انسانی بیکار در حال تبدیل شدن به فارغ‌التحصیلان بیکار دکتری است. وی با برشمردن دانشگاه فنی و حرفهای به عنوان دانشگاه تقاضا محور که ضمن ارتباط با صنعت، نیروهای متخصص برای بازار کار تربیت می‌کند، گفت: در کشورهای پیشرفته به ازاء هر پنج نفر تکنسین یک لیسانس وجود دارد، اما در کشور ما به ازاء هر پنج کار شناس یک نفر کاردان تربیت شده است.
رئیس دانشگاه فنی و حرفهای افزود: البته ذکر این نکته ضروری است که به دلیل نگاه نادرست به لحاظ فرهنگی به مدرک کاردانی و کم اهمیت شمردن آن، حتی کسانی که تکنسین‌های ماهری تربیت شده‌اند، تلاش می‌کنند تا در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل دهند.
وی با اشاره به رسوخ این نگاه نادرست فرهنگی در مدارس ادامه داد: متأسفانه در جامعه ما این طور جا افتاده که هنرستان‌ها در سطح پایینی قرار دارند. به همین دلیل دانش‌آموزانی که قصد ادامه تحصیل در هنرستان‌ها را دارند با عواقب این نگاه مواجه‌اند. دکتر شفیعی اظهار داشت: بسیاری از والدین معتقدند که اگر فرزندشان در هنرستان تحصیل کند، این‌گونه القاء می‌شود که از علم یا هوش کمتری نسبت به دیگر دانش‌آموزان برخوردار است. کما اینکه سیستم آموزش و پرورش در سطح کلان سیستم حفظیات است و هنوز کسانی در دانشگاه‌های تراز اول قبول می‌شوند که حفظیات بهتری دارند.
وی گفت: در میان خانواده‌ها اگر دانش‌آموزی نمره ریاضی بالایی بگیرد تشویق می‌شود و البته که یادگیری ریاضی باعث گسترش ذهن می‌شود، اما باید یاد گرفت که یادگیری مهارت را هم باید در کنار نخبگی قرار داد و این مهم با پرورش خلاقیت دانش‌آموزان و مهارت محور تربیت کردن آنان امکان‌پذیر است. رئیس دانشگاه فنی و حرفهای با تأکید بر فرهنگ سازی از طریق رسانه‌ها برای اصلاح نگاه نادرست فرهنگی به هنرستان‌ها اظهار داشت: فرهنگ‌سازی در این خصوص که نیروهای مهارتی اصلاً جایگاه کمتری از نیروهای با مدرک بالای دانشگاهی ندارند و حتی یک تکنسین ماهر و مؤثر در چرخه اقتصادی بهتر از فارغ‌التحصیل دکتری است که جایگاهی در بازار کار ندارد، ضروری است.
وی با خاطرنشان کرد: ضرورت تصاحب فن‌آوری‌های روز برای جذب فارغ التحصیلان دانشگاهی گفت: کشور ما در تولید مقاله در پایگاه‌های علمی در منطقه در رتبه اول و گاهی دوم قرار دارد، اما آیا ما صاحب فن‌آوری‌های لازم برای کاربردی کردن این مقالات هستیم؟ در تولید فن‌آوری به این معنا که سیستمی را طراحی کنیم، بسازیم و بفروشیم چه جایگاهی در دنیا داریم؟
دکتر شفیعی افزود: در کشورهای پیشرفته به ازاء هر 10 هزار مقاله و پایان نامه ارشد و دکتری، حداقل 10 ثبت اختراع وجود دارد. این نشان دهنده تبدیل علم به فن‌آوری در این کشورها است.
وی تصریح کرد: تبدیل علم به ثروت و ایجاد ارزش افزوده در کشورهای پیشرفته توسط شرکت‌های دانش بنیان انجام می‌شود. البته باید توجه داشت که برای تبدیل ایده به بازار تولید باید فن‌آوری و دانش اصلی صنایع را یاد بگیریم و عقب ماندگی‌های صنعتی را جبران کنیم، در غیر این صورت ما فقط برای صنعت به نیروهای تعمیرکار، بهره‌بردار و نگه‌دار احتیاج داریم و هرگز نمی‌توانیم از دانش نیروهای تحصیلکرده بهره بگیریم.
رئیس دانشگاه فنی و حرفهای گفت: این دانشگاه به منظور افزایش سطح علمی فن‌آوری و کارآفرینی با مشکل جذب مدرس و اعضای هیئت علمی مواجه است. اکثر اعضای هیئت علمی که اخیراً جذب می‌شوند از دانشگاه‌های عرضه محور فارغ التحصیل شده و آشنایی خوبی با تئوری‌ها دارند، اما تجربه لازم را در کاربردی کردن علوم ندارند و در اصطلاح کارآفرین نیستند درمقابل مدرسان قدیمی اگرچه با علوم جدید کمتر آشنایی دارند که البته آن هم به دلیل کارکردن طی سالیان متمادی است، اما دارای تجربیات فنی لازم هستند. وی با توجه به ساختار قدیمی مدرسان دانشگاه فنی و حرفهای بر اساس سیستم آم وزش و پرورش، افزود: این دانشگاه در جذب مدرسان با مشکل انتشار مقاله توسط متقاضیان جذب هیئت علمی مواجه است.
به این معنا که یکی از کشورهایی که ما برای جذب مدرس از آنجا اقدام کرده‌ایم فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های آلمان است، اما چون این افراد بیشتر علوم کاربردی آموخته‌اند و کمتر مقاله نوشته‌اند در ساختار مقاله محوری جذب هیئت علمی دانشگاه‌های کشورمان جایی ندارند.
دکتر شفیعی با انتقاد از تغییر مسیر دادن برخی از دانشگاه‌های تقاضا محور گفت: متاسفانه به مرور زمان برخی از دانشگاه‌هایی که برای ارتباط با صنعت طراحی شده‌اند، از مأموریت اولیه خود جدا شده و به دانشگاه‌های عرضه محور و تحویل دهنده مدرک دکتری تبدیل شده‌اند.
رئیس دانشگاه فنی و حرفهای با تأکید بر این که اکثر پروژه‌های تحصیلات تکمیلی ربطی به صنعت ندارند، تصریح کرد: لزوماً در پروژه‌هایی که زمینه ارتباط صنعت و دانشگاه را فراهم می‌کند، مقاله و فرمول ریاضی نیست و این نکته‌ای است که دانشگاه‌های ما حاضر به پذیرش آن نیستند.
در حالی که به دلیل تنگناهای مالی دانشگاه‌ها مجبورند قسمتی از بودجه مورد نیاز را از طریق ارتباط با صنعت تأمین کنند.
وی افزود: در مسیر تبدیل ایده به محصول باید دانشگاه‌های تقاضا محور مانند دانشگاه فنی حرفهای تربیت نیروهای تکنسین یا کارشناسان فنی کاربردی را بر عهده گیرند و دانشگاه‌های عرضه محور باید پروژه‌های تحصیلات تکمیلی دانشجویان را بر مبنای قراردادهایی که با صنعت دارند، تعریف کنند. البته که صنایع هم باید به دانشگاه‌ها اعتماد لازم را داشته باشند. دکتر شفیعی با بیان این که 70 درصد از فارغ التحصیلان دانشگاه فنی حرفهای جذب بازار کار می‌شوند، اظهار داشت: با این وجود به دلیل آن که مسئله‌ای به نام برخورداری از صلاحیت حرفهای برای ورود به بازار کار در کشورمان تعریف نشده است، متاسفانه شاهدیم که در مواقعی نیروهای فنی فارغ التحصیل که از پنجه‌های کارآمد برخوردارند و در کارگاه‌ها تربیت شده‌اند، به دلیل نداشتن رابطه نتوانسته‌اند وارد بازار کار شوند. وی در پایان با بیان ضرورت ارائه مجوز رشته‌های جدید توسط وزارت علوم به دانشگاه فنی و حرفهای گفت: به دلیل سرانه‌ای نبودن بودجه این دانشگاه، سالانه با 50 تا 100 میلیارد تومان کسری بودجه مواجه‌ایم.
از اینرو افزایش بودجه برای به روز شدن تجهیزات قدیمی و جذب هیئت علمی مورد نیاز دارای اهمیت زیادی است.